Wintersporten zonder pistes in Maurienne

Frankrijk heeft zo’n sterk wintersportimago van megagrote skigebieden dat je bijna zou vergeten dat er ook nog wintersportgebieden zijn waar je geen skiër of snowboarder tegenkomt. Waar de (sneeuwschoen)wandelaar en de langlaufer de enige gasten zijn in het altijd weer fascinerende berglandschap. Eén van die streken is Maurienne. Een 120 km lange vallei in het departement Savoie. Op een goeie 900 km rijden vanaf Brussel. Niet dat je daar niet kunt skiën, integendeel, het wemelt er van de skigebieden. Met als meest bekende namen Val Cenis, Valmeinier en La Norma. Maar wie kent de ongekende langlaufmogelijkheden van Bessans en de sneeuwschoenopties van het berglandschap van Lauzière? Welkom in het land van de Beaufort, het kaasuithangbord van de boeren in de Maurienne.

Bessans 133 km loipes

Op slechts 10 km van het skigebied Val Cenis bevindt zich één van de grootste langlaufgebieden van Frankrijk: het op 1750 m hoogte gelegen dorp Bessans, met 133 km goed onderhouden loipes. Zowel voor de klassieke langlaufer, die in de sporen blijft glijden, als voor de schaatsende langlaufer. Samen met La Feclaz (Savoie Grand-Revard) en Les Saisies staat Bessans aan de Franse langlauftop. Directeur van het langlaufgebied is sinds 2013 de Belg Frédéric Lahaye-Goffart afkomstig uit Hoei. Hij is de eerste en tot nog toe enige Belg die ‘baas’ is van een Frans wintersportstation. “Het aantal Belgen dat Bessans weet te vinden”, zegt hij, “neemt wel toe, maar het zouden er best meer mogen zijn. Val Cenis kennen de Belgische wintersporters in elk geval beter dan Bessans. Maar we gaan de goede kant op. Vijftien jaar geleden kwamen er nog enkel Fransen naar Bessans. Nu schat ik dat het aantal buitenlandse langlaufers bij ons op zo’n 10 procent, voornamelijk Belgen en sporadisch wat Duitsers. Juist omdat wij een topgebied zijn zou je meer verwachten, maar het imago van het langlaufen is niet in elk land hetzelfde. In Frankrijk is het een echte sport die door jong en oud wordt beoefend. In veel andere landen is het een beetje tweede keus. Langlaufen beschouwen veel buitenlandse wintersporters uit de niet-wintersportlanden als een activiteit voor mensen die niet kunnen skiën”. Voor de skiërs en snowboarders van Val Cenis is het overigens een uitgelezen kans om eens kennis te maken met de langlaufsport en de bijbehorende sfeer van rust, ruimte en natuur van Bessans. Iedereen met een 6-daagse skipas van Val Cenis kan een dag gratis komen langlaufen. Het vervoer is ook geen probleem, want de skibus tussen Val Cenis en Bessans is ook gratis voor de wintersporters. Val Cenis zelf is met 125 km pistes vooral een familiaal gebied (1300-2800 m). De helft van de pistes valt in de categorie blauw, 40 procent heeft de kleur rood meegekregen en een kleine 10 procent zwart. Zowel Val Cenis als Bessans grenzen aan het nationale park van La Vanoise.

Fondue met aardappelen

Een zeer toffe verrassing van onze langlauftocht in Bessans is dat wij kennismaken met het eeuwenoude plaatsje Bonneval-sur-Arc, waarvan de geschiedenis teruggaat tot de 13e eeuw. Het hart van dit bergdorp ademt nog steeds historie uit. Niet voor niets staat het als enige dorp in de Savoie op de lijst van de ‘mooiste dorpen van Frankrijk’. Hier zit je toch anders op een terrasje naar de omgeving te kijken dan op een berg die in de jaren zeventig van de vorige eeuw is omgetoverd tot skigebied. Bonneval-sur-Arc blijkt zelfs nog de uitvalsbasis te zijn van een klein skigebied met 30 km pistes. Volgens de aanwezige skileraar op het terras mogen we ons niet te veel laten leiden door die 30 km, want de mogelijkheden buiten de piste zijn enorm, vertelt hij. Het dorp zelf telt ongeveer 250 bewoners, waaronder nog een 10-tal boeren. Ondanks het feit dat er ook 1500 bedden zijn voor toeristen (vooral in gîtes en chambres d’hôtes) heeft Bonneval-sur-Arc zijn authenticiteit goed weten te bewaren. Je kan er ook lekker eten. Ons wordt door de waard een Matouille aangeraden. Het lokaal gerecht dat bestaat uit gesmolten kaas (Tomme de vache) in een aardewerk kommetje, waarin je stukjes aardappelen doopt die voorzien zijn van grote zoutkorrels. Met als bijgerecht plakjes gedroogd vlees en salade. Heerlijk, maar het is goed dat we na deze toch wel enigszins zware lunch niet meer hoeven te langlaufen. We gaan naar de sauna.

Sauna met wakattractie

Aan het Meer van Bessans ligt een vreemdsoortig cilindervormig object dat nog het meeste weg heeft van een grote omgevallen houten regenton met een geschatte lengte van 3 meter en een doorsnede van 2 meter. Aan de achterkant zit een deurtje, links en rechts een zitbank en in het gangpad ‘een kachel’. De voorkant is volledig afgesloten met donker glas waardoor je van binnen gemakkelijk naar buiten kunt kijken en van buiten iets moeilijker naar binnen. We bevinden ons in een heuse sauna met plaats voor 6 personen en kijken uit over het besneeuwde meer. Het ligt er vredig bij, maar onder de saunagangers heerst toch enige onrust omdat na een verhit kwartiertje van hen wordt verwacht om te gaan afkoelen in een wak dat in het meer speciaal voor dit doel is uitgehakt. Uiteindelijk valt de onderdompeling reuze mee. Het is zelfs verkwikkend en we vinden het jammer dat we maar tijd hebben voor één saunabeurt. Verderop ligt nog een wak dat dezelfde beheerder gebruikt voor begeleide duiken onder ijs. Vanzelfsprekend trekken de deelnemers daarvoor een volledig duikerspak aan, want dit avontuur duurt een kwartier. Volgens één van hen was het zicht op de glinsterende onderkant van het ijs onvergetelijk.

Tour de France

In het sneeuwschoen- langlaufdorp Bonvillard zijn de 150 inwoners nu al helemaal in de ban dat op 24 juli de Tourkaravaan hier passeert. Dat is nog nooit eerder gebeurd. De bergweg rond het dorp is opgenomen in de etappe die van start gaat in St.-Jean-de-Maurienne en eindigt in La Toussuire. Het is een fotogeniek gehucht met zelfs een originele broodoven voor het hele dorp. De enige activiteit lijkt nu wel het verhuren van langlaufski’s en sneeuwschoenen te zijn. Wel zijn er in Bonvillard en omgeving een vijftal chambres d’hôtes. Ooit moet hier veel meer leven zijn geweest want in 1900 woonden er ruim duizend mensen. Over de smalle weg, waarover straks de renners fietsen, sneeuwschoenwandelen wij met een gepensioneerde dorpeling die vol verhalen zit. Net als al zijn leeftijdgenoten, die in deze streek zijn opgegroeid, moest hij als 7-jarig jongetje mee om schoorstenen te gaan vegen. “Een volwassene in het dorp”, zegt hij, “trok dan van september tot mei met een aantal kinderen van plaats naar plaats tot aan Parijs aan toe, een afstand van 600 km. Kleine kinderen waren ideaal voor dat werk omdat zij in de schoorstenen konden klimmen. De meeste mochten mee tot ze een jaar of 11 waren. Naar school gaan was er voor ons niet bij”.Het is op deze doordeweekse dag bijzonder rustig in de bergen rond Bonvillard. Ideaal voor sneeuwschoenwandelaars. Een afwisselende stijgende route door het bos en het open veld met mooie vergezichten. We genieten er enorm van. Met als kers op de taart een goede lunch in het restaurant op de top.

Berghut La Grande Léchère

In juni 2014 ging de deur open van Refuge du Lac de La grande Léchère bij het dorp Montgellafrey, 27 km van St-Jean-de-Maurienne. Deze moderne berghut is een belangrijke schakel voor bergwandelaars die de Tour de la Lauzière doen. Voor ervaren bergwandelaars is dat een 4-daagse wandeling. De hut telt 7 slaapkamers (4-6-8 bedden) en 4 douches en de gast heeft de keuze tussen enkel de overnachting of half of vol pension (respectievelijk 15, 42 en 52 euro). ’s Winters is de refuge alleen in het weekend open. Absoluut een aanrader voor sneeuwschoenwandelaars die tijdens hun vakantie enkele oorden willen combineren (bijvoorbeeld met Bessans). Ook ligt het skigebied St. François Longchamp, dat deel uitmaakt van Le Grand Domaine met onder andere Valmorel, hier niet ver vandaan (ca 4 km). Met de berghut als basis zijn talrijke wandelingen mogelijk. Hou er wel rekening mee (vooral met je bagage) dat het van de parking naar de berghut zeker anderhalf uur wandelen is met sneeuwschoenen, waarbij je over een afstand van 5 km een hoogteverschil van 450 meter moet overbruggen. Een rugzak is dan geen overbodige luxe.Voor alle info:www.maurienne-tourisme.comwww.marie-bessans.frwww.refuge-lac-grande-léchère.com